20 نکته‌ی کلیدی دین و زندگی 3

1. از آیه‌ی شریفه‌ی «قالوا الحمدالله الذی هدانا لهذا و ما کنّا لنهتدی لولا ان هدانا الله» مفهوم می‌شود که اگر خدا هدایتمان نکرد هرگز هدایت نمی‌شدیم و پیام «اکنون که خداوند انسان را هدایت کرده اگر کسی راه سعادت را انتخاب کند عواقب آن بر عهده‌ی خودش است» از دقت در آیه‌ی شریفه‌ی «انا انزلنا علیک الکتاب للناس بالحق فمن اهتدی فلنفسه و من ضل فانما یضل علیها...» مفهوم می‌شود. (درس 1)  2-. پیام «خداوند یک دین برای پیامبران تشریع کرده و از آنان خواسته این دین را به پا دارند و در آن اختلاف و تفرقه نکنند» از آیه‌ی «شرع لکم من الدین ما وصّی به نوحاً... ان اقیموا الدین  و لاتتفرقوا فیه» برداشت می‌شود و پیام «هدایت‌شده‌ی واقعی کسی است که به همه‌ی پیامبران ایمان داشته و میان آنان تفرقه نیندازد» از آیه‌ی شریفه‌ی «قولوا امنّا بالله و ما انزل الینا و ما انزل الی ابراهیم و اسماعیل... لانفرق بین احد منهم» مفهوم می‌شود. (درس 2)

3. «این‌که متخصصان دین با توجه به نیازهای جدید به وجودآمده در جامعه قوانین مورد جامعه درباره‌ی بانکداری، اسکناس، خرید و استفاده از سلاح‌های جدید را استخراج کنند مربوط به «توجه به نیازهای متغیر در عین توجه به نیازهای ثابت» است و «صنعت بیمه و بانکداری» از نیازهای زندگی روزمره است که حاکم اسلامی در چهارچوب قوانین اسلامی آن را به اجرا درمی‌آورد مربوط به «اختیارات حاکم و نظام اسلامی» است و قاعده‌ی «لاضرر و لاضرار فی الاسلام» و «ما جعل علیکم فی الدین من حرجٍ» مربوط به «وجوه قوانین تنظیم‌کننده» است. (درس 2)

4. پاسخ به سؤال «یکی از دلایل الهی بودن قرآن چیست؟» از دقت در آیه‌ی «افلا یتدبرون القرآن و لوکان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافاً کثیراً» به دست می‌آید. هم‌چنین پاسخ به سؤال «اگر کسی بدون دلیل منکر الهی بودن قرآن باشد چه سرنوشتی در انتظار اوست؟» از دقت در آیه‌ی شریفه‌ی «فان لم‌تفعلوا و لن‌تفعلوا النار التی وقودها الناس و الحجاره اعدت للکافرین» مفهوم می‌گردد. (درس 3)

5. اسلام بر پنج پایه استوار است (حدیث امام باقر): نماز، زکات، روزه، حج، ولایت که برای یادگیری بهتر اگر حرف اول این کلمات را به هم بچسبانیم می‌شود «روح زن». سخن امام خمینی (ره) که می‌فرمایند: «هیچ حرکت و عملی از فرد و جامعه نیست مگر این‌که مذهب اسلامی برای آن حکمی مقرر داشته است» به این اشاره دارد که جامعیت دین اسلام از دلایل نیازمندی جامعه‌ی اسلامی به ولایت و حکومت اسلامی است. (درس 4)

6. از دقت در حدیث «من مات و لم‌یعرف امام زمانه مات میته جاهلیه» مفهوم می‌گردد که مهم‌ترین ویژگی نظام جاهلانه، نظام غیر الهی و حاکمیت و فرمانروایی ظالمانه است و هر کس حکومت غیر الهی را بپذیرد، زندگی جاهلانه را برگزیده و درنتیجه مرگ در جاهلیت خواهد داشت. (درس 5)

7. حدیث جابر مرتبط با آیه‌ی اطاعت از اولی‌الامر و حدیث غدیر مرتبط با آیه‌ی ابلاغ است. بعد از بیان آیه‌ی ولایت در مسجد صدای تکبیر یاران بلند شد و رسول خدا ستایش و سپاس خداوند را به جا آوردند. آیه‌ی تطهیر در منزل ام‌سلمه نازل شد و بیانگر عصمت اهل بیت است. در حدیث جابر مسئله‌ی غیبت امام زمان نیز مطرح شده است. حدیث ثقلین به طور مکرر از جمله در روزهای آخر عمر بیان شده است و عصمت اهل بیت را می‌رساند. حدیث منزلت بر ختم نبوت اشاره دارد و به خطر انداختن منافع برخی از افراد سبب نزول آیه‌ی ابلاغ شد. (درس 5)

8. رسول خدا به حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «مثل تو و امامان از فرزندان تو، مثل کشتی نوح است هر کس بر آن سوار شود نجات یابد و هر کس سرپیچی کند، هلاک شود» و «مثل شما مثل ستارگان آسمان است  که چون ستاره‌ای غایب شود، ستاره‌ای دیگر طلوع می‌کند تا روز قیامت.» (درس 6)

9. از نظر قرآن کریم زندگی آن دسته از انسان‌هایی مورد قبول است که تقوا پیشه کرده باشند، با تفکر و تعقل زندگی کرده‌اند و در تصمیم‌گیری‌ها به آخرت توجه کرده باشند و این مفهوم از دقت در آیه‌ی «و لدار‌ الاخره خیر للذین اتقوا افلا تعقلون» استنباط می‌شود. (درس 7)

10. «بر اساس اغراض شخصی به جعل یا تحریف حدیث پرداختن» و «به ناچار سلیقه‌ی شخصی را در احکام دینی دخالت دادن» مربوط به ممنوعیت نوشتن احادیث پیامبر اکرم از مسائل و مشکلات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پس از رحلت پیامبر اکرم است. (درس 7)

11. امیرالمومنین راه‌حل نجات از بازگشت به دوران جاهلیت را پیروی از اهل بیت می‌داند که نظر دادن و حکم کردنشان حکایتگر توانایی و دانش آن‌هاست. سکوتشان خبردهنده‌ی منطق و گفتارشان است و ظاهرشان نمودار باطنشان است. هرگز با دین مخالفت نمی‌کنند و در دین اختلاف ندارند. دین در میان آنان شاهدی صادق و در عین سکوت گویاست. (درس 8)

12. امام سجاد (ع) در کنار گسترش معارف از طریق دعا به تجدید بنای سازمان تشیع پرداخت و تشیع در زمان ایشان به عنوان یک جریان بزرگ فکری و سیاسی در جامعه حضور فعال پیدا کرد. در اثر فعالیت‌های امام سجاد (ع) در دوران امام باقر (ع) زمام معرفی اسلام اصیل فرارسید. امام یک مدرسه‌ی علمی بزرگ در مدینه را پایه‌گذاری کرد. در زمان امام صادق (ع) ناخشنودی نسبت به بنی‌امیه به اوج رسیده بود. به همین جهت امام صادق (ع) مبارزه‌ی خود را علنی‌تر کرد. ایشان به زید بن علی عموی خود اجازه‌ی قیام داد. (درس 8)

13. پیام «اگر مردم نعمتی را که خدا به آنان داده ضایع کنند خداوند آن نعمت را از آنان می‌گیرد» به آیه‌ی شریفه‌ی «ذلک بانّ الله لم‌یک مغیرا نعمه انعمها علی قوم حتی یغیروا ما بانفسهم» مرتبط است و پیام «زمینه‌ساز هلاکت و بدبختی یا عزت و سربلندی یک جامعه، اعمال و کردار همان جامعه است از آیه‌ی «انّ الله لایغیر ما بقوم حتی یغیرو ما بانفسهم» مفهوم می‌گردد. (درس 9)

14. ویژگی‌هایی انسان منتظر آن است که به معنای خاص کلمه کسی است که الف) هدف و آرمان خود را می‌شناسد و یقین می‌کند که روزی این هدف بر جهان محقق می‌شود. ب) از این رو همواره برای رسیدن جامعه به چنین هدفی تلاش می‌کند تا جامعه هر چند یک قدم به آن هدف نزدیک‌تر شود. ج) از آن‌جا که به خدا و جهان آخرت ایمان دارد می‌داند که پاداش این تلاش را خواهد گرفت. ویژگی‌های جامعه‌ی منتظر آن است که الف) به واقعیت‌های ناهنجار موجود در جامعه «نه» می‌گوید و به امید فردای درخشان تلاش می‌کند. ب) حکومت‌های غیر الهی و طاغوتی را نمی‌پذیرد و در مقابل آن‌ها می‌ایستد و مقاومت می‌کند. ج) می‌کوشد در جهت همان نوع از جامعه‌ای که انتظارش را می‌کشد حرکت کند. هم‌چنین باید دقت کنیم منتظران مصلح خود باید صالح باشند و کسی که بینش انزواطلبانه را نسبت به یاران امام د رعصر غیبت داشته باشد انتظار آن‌ها نیز انتظاری غیر فعال یا منفی است. (درس 10)

15. حدیث امام صادق (ع) که می‌فرماید: «فامّا من کان من الفقها صائناً لنفسه حافظاً لدینه مخالفاً هواه مطیعاً لامر مولاه فللعوام ان یقلدوه» با پیام «مردمی که می‌خواهند بر اساس قوانین اسلام زندگی کنند اما به پیامبر و امام دسترسی ندارند باید به فقیهی که دارای شرایط ویژه‌ای است مراجعه کنند» مطابقت مفهومی دارد. (درس 11)

16. آیه‌ی شریفه‌ی «فاستقم کما امرت و من تاب معک و لاتطغوا انّه بما تعملون بصیر» به قاطعیت و اسواری از مسئولیت‌های رهبر جامعه و استقامت و پایداری از وظایف مردم نسبت به رهبر اشاره دارد. (درس 12)

17. چهره‌ی نیکوکاران از تیرگی و خواری پوشانده نشده است (لایرهق وجوههم وترٌ و لاذله» و بر چهره‌ی بدکاران تیرگی و خواری پوشانده می‌شود «ترهقهم ذله» (درس 13)

18. آیه‌ی شریفه‌ی «و من آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجاً لتسکنوا الیها و جعل بینکم موّدهً و رحمهً انّ فی ذلک لایاتٍ لقومٍ یتفکرون» به دو هدف دوم و چهارم ازدواج یعنی انس با همسر و رشد اخلاقی معنوی اشاره دارد. (درس 14)

19. دعای والدین برای فرزندان از دقت در آیه‌ی «ربّ اجعلنی مقیم الصلاه و من ذریتی ربنا و تقبل دعا» مفهوم می‌شود و دعای فرزندان برای والدین از دقت در آیه‌ی «ربنا اغفرلی و لوالدی و للمومنین یوم الحساب» منتج می‌شود. (درس 15)

20. حفظ حرمت پدر و دستورات وی به قانونمند کردن فرزندان کمک می‌کند و محبت و احترام به مادر حس قدردانی و شکرگزاری را در آنان قوی‌تر می‌سازد. نفقه مربوط به نقش مرد در تأمین هزینه‌ی زندگی خانواده است و مشورت، برنامه‌ریزی و استقامت در برابر ناملایمات، فراهم آوردن زمینه‌ی رشد و تحصیل فرزندان و آرامش روحی و آسایش همسر و حفاظت از خانواده، مربوط به نقش مدیریت و نگاهبانی مرد است. (درس 16)

کانون فرهنگی آموزش